Στο μάθημα επισκοπούνται η διαμόρφωση και η εξέλιξη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Σημείο αφετηρίας αποτελούν οι διπλωματικές εξελίξεις που σχετίζονται με την αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας. Ειδική αναφορά γίνεται στον τρόπο με τον οποίο το αίτημα της εδαφικής επέκτασης (που πήρε τη μορφή της Μεγάλης Ιδέας) προσδιόρισε τους διπλωματικούς προσανατολισμούς της Ελλάδας για το μεγαλύτερο μέρος του 19ου και έως τις αρχές του 20ού αιώνα. Αναλύονται επίσης οι διπλωματικές συνιστώσες της δεκαετούς πολεμικής εξόρμησης της Ελλάδας κατά την περίοδο 1912-1922 (Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική Εκστρατεία). Επισημαίνεται ο κομβικός ρόλος της Μικρασιατικής Καταστροφής και της υπογραφής της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης για την εκ βάθρων αναδιαμόρφωση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία, στη νέα της μορφή, άρχισε να εφαρμόζεται στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Σκιαγραφείται, ακόμα, η συμμετοχή της Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς και η ένταξή στον δυτικό συνασπισμό κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Παρουσιάζονται οι εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό ζήτημα και οι επιπτώσεις τους στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς επίσης η αρνητική επίδραση που άσκησε ειδικά στο Κυπριακό αλλά και συνολικά στην ελληνική εξωτερική πολιτική η δικτατορία των συνταγματαρχών. Τέλος, παρουσιάζεται το νέο διπλωματικό πρόγραμμα που υιοθετήθηκε μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το καλοκαίρι του 1974, οργανικοί στοιχείο του οποίου υπήρξε η επιδίωξη (και εν τέλει η επίτευξη) της ένταξης στην ΕΟΚ.

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/ήτριες αναμένεται να είναι σε θέση να:

1. Αντιλαμβάνονται την εξέλιξη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. 

2. Αναλύουν τους παράγοντες που επηρέασαν χάραξη και την άσκηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής κατά την ίδια χρονική περίοδο.

3. Προσδιορίζουν τα συμφέροντα αλλά και τους ιδεολογικούς και άλλους παράγοντες που εξηγούν τις στρατηγικές επιλογές της Ελλάδας στο διεθνές περιβάλλον.

4. Εντάσσουν την ελληνική εξωτερική πολιτική μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των διεθνών εξελίξεων κάθε περιόδου.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών 

Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις 

Λήψη αποφάσεων 

Αυτόνομη εργασία 

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον 

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα

Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής 

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Στο μάθημα επισκοπούνται η διαμόρφωση και η εξέλιξη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Σημείο αφετηρίας αποτελούν οι διπλωματικές εξελίξεις που σχετίζονται με την αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας. Ειδική αναφορά γίνεται στον τρόπο με τον οποίο το αίτημα της εδαφικής επέκτασης (που πήρε τη μορφή της Μεγάλης Ιδέας) προσδιόρισε τους διπλωματικούς προσανατολισμούς της Ελλάδας για το μεγαλύτερο μέρος του 19ου και έως τις αρχές του 20ού αιώνα. Αναλύονται επίσης οι διπλωματικές συνιστώσες της δεκαετούς πολεμικής εξόρμησης της Ελλάδας κατά την περίοδο 1912-1922 (Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική Εκστρατεία). Επισημαίνεται ο κομβικός ρόλος της Μικρασιατικής Καταστροφής και της υπογραφής της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης για την εκ βάθρων αναδιαμόρφωση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία, στη νέα της μορφή, άρχισε να εφαρμόζεται στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Σκιαγραφείται, ακόμα, η συμμετοχή της Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς και η ένταξή στον δυτικό συνασπισμό κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Παρουσιάζονται οι εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό ζήτημα και οι επιπτώσεις τους στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς επίσης η αρνητική επίδραση που άσκησε ειδικά στο Κυπριακό αλλά και συνολικά στην ελληνική εξωτερική πολιτική η δικτατορία των συνταγματαρχών. Τέλος, παρουσιάζεται το νέο διπλωματικό πρόγραμμα που υιοθετήθηκε μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το καλοκαίρι του 1974, οργανικοί στοιχείο του οποίου υπήρξε η επιδίωξη (και εν τέλει η επίτευξη) της ένταξης στην ΕΟΚ.

Οι στόχοι του μαθήματος είναι: 

1) Να παρουσιαστούν τα σημαντικότερα γεγονότα που σχετίζονται με την ελληνική εξωτερική πολιτική από το 1821 έως το 1981. 

2) Να επισημανθούν τα σημεία καμπής στην πορεία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. 

3) Να εξηγηθεί η στάση που κράτησε η Ελλάδα στις μείζονες διεθνείς εξελίξεις. 

4) Να αναλυθούν οι σχέσεις που ανέπτυξε η Ελλάδα τόσο με γειτονικά της κράτη, όσο και με τις κατά περίπτωση Μεγάλες Δυνάμεις/Υπερδυνάμεις. 

5) Να αποτιμηθούν οι παράγοντες που προσδιόρισαν τους διπλωματικούς προσανατολισμούς της Ελλάδας. 

Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 ενότητες.

Τίτλος ενότητας	Βιβλιογραφία	Σύνδεσμος παρουσίασης
Η ίδρυση του ελληνικού κράτους	Αντώνης Κλάψης, Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Πεδίο, Αθήνα 2019.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Η Μεγάλη Ιδέα και η ελληνική εξωτερική πολιτική	Αντώνης Κλάψης, Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Πεδίο, Αθήνα 2019.   Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Η Ελλάδα και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι	Αντώνης Κλάψης, Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Πεδίο, Αθήνα 2019.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Η Ελλάδα και ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος	Αντώνης Κλάψης, Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Πεδίο, Αθήνα 2019.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας: η Μικρασιατική Εκστρατεία και η Καταστροφή	Αντώνης Κλάψης, Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Πεδίο, Αθήνα 2019.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Προσαρμογή σε νέες πραγματικότητες: η ελληνική εξωτερική πολιτική κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου	Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Η Ελλάδα και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος	Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Η Ελλάδα και οι απαρχές του Ψυχρού Πολέμου	Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Το Κυπριακό ζήτημα και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις (1954-1967)	Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Η ελληνική εξωτερική πολιτική στη δίνη της δικτατορίας των συνταγματαρχών	Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Πολυδιάστατη διπλωματία: η ελληνική εξωτερική πολιτική από το 1974 έως το 1981	Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2022.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Η Ελλάδα και η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση: από το Σχέδιο Μπριάν στην ένταξη στην ΕΟΚ	Αντώνης Κλάψης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.   Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.	Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass
Συμπεράσματα		Υπάρχει αναρτημένο υλικό στο eclass

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Πρόσωπο με πρόσωπο

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Στο μάθημα χρησιμοποιούνται εκτενώς Τ.Π.Ε. Μεταξύ άλλων, σε όλες οι διαλέξεις συνοδεύονται από παρουσιάσεις PowerPoint, οι οποίες είναι ηλεκτρονικά διαθέσιμες στους φοιτητές και στις φοιτήτριες μέσω της ιστοσελίδα του μαθήματος στο eclass. Ηλεκτρονικοί σύνδεσμοι για ντοκιμαντέρ και άλλες οπτικοακουστικές παρουσιάσεις που σχετίζονται με το αντικείμενο του μαθήματος αναρτώνται επίσης στο eclass. Το eclass αξιοποιείται επίσης για την άμεση επικοινωνία με τους φοιτητές, καθώς εκεί αναρτώνται όλες οι ανακοινώσεις που σχετίζονται με το μάθημα, ενώ επιπλέον λειτουργεί ως forum για τη διατύπωση ερωτημάτων, την ανάπτυξη απόψεων και την ανταλλαγή ιδεών. 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Δραστηριότητα	Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις	13 εβδομάδες x 3 ώρες = 39 ώρες
Επισκέψεις σε εκθέσεις, παρακολούθηση συνεδρίων ή/και διαλέξεων, παρακολούθηση ταινιών	8 ώρες
Πρόοδος	4 εβδομάδες x  3  ώρες x 1,5 = 18
Τελικές εξετάσεις	13 εβδομάδες x 3 ώρες x 1,5 = 58,5 ώρες
Σύνολο Μαθήματος	123,5 ώρες

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Πρόοδος = 20%

Τελική εξέταση = 80%

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α) Βασικά εγχειρίδια

• Κλάψης, Αντώνης, Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Πεδίο, Αθήνα 2019.

• Κλάψης, Αντώνης, Ελληνική διπλωματική ιστορία. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κόρινθος 2023.

• Σβολόπουλος, Κωνσταντίνος, Ελληνική εξωτερική πολιτική, 1830-1981, Εστία, Αθήνα 2017.

 

 

Β) Πρόσθετη βιβλιογραφία

• Βερέμης, Θάνος & Κολιόπουλος, Γιάννης, Ελλάς. Η σύγχρονη συνέχεια, Καστανιώτης, Αθήνα ³2006.

• Γεωργής, Γιώργος, Στις απαρχές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, Καστανιώτης, Αθήνα ²1996.

• Γιανουλόπουλος, Γιάννης, «Η ευγενής μας τύφλωσις…». Εξωτερική πολιτική και «εθνικά» θέματα από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2001.

• Διβάνη, Λένα, Η «ύπουλος θωπεία». Ελλάδα και ξένοι, 1821-1940, Καστανιώτης, Αθήνα 2014.

• Διβάνη, Λένα, Η εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας, 1830-1947, Καστανιώτης, Αθήνα ³2000.

• Κλάψης, Αντώνης, 1974. Μεταπολίτευση, Μεταίχμιο, Αθήνα 2021.

• Κλάψης, Αντώνης, Το ελληνοτουρκικό Οικονομικό Σύμφωνο της 10ης Ιουνίου 1930. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η διευθέτηση των εκκρεμοτήτων της Σύμβασης της Λωζάννης για την Ανταλλαγή των Πληθυσμών, Εθνικό Ίδρυμα Μελετών και Ερευνών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»/Ι. Σιδέρης, Χανιά/Αθήνα 2010.

• Κλάψης, Αντώνης, Ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος και η ελληνική εξωτερική πολιτική, 1926-1928, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2009.

• Κωστής, Κώστας, «Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας». Η διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους, 18ος-21ος αιώνας, Πατάκης, Αθήνα 2018.

• Λεονταρίτης, Γιώργος, Η Ελλάδα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, 1917-1918, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2000.

• Παπαχελάς, Αλέξης, Ένα σκοτεινό δωμάτιο, 1967-1974, Μεταίχμιο, Αθήνα 2021. 

• Σβολόπουλος, Κωνσταντίνος, Η ελληνική εξωτερική πολιτική, 1940-1945, Εστία, Αθήνα ¹⁵2008. 

• Σβολόπουλος, Κωνσταντίνος, Η ελληνική εξωτερική πολιτική, 1945-1981, Εστία, Αθήνα ⁷2008. 

• Στεφανίδης, Ιωάννης Δ., Εν ονόματι του έθνους. Πολιτική κουλτούρα, αλυτρωτισμός και αντιαμερικανισμός στη μεταπολεμική Ελλάδα, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2010. 

• Συρίγος, Άγγελος Μ., Ελληνοτουρκικές σχέσεις, Πατάκης, Αθήνα 2015.  

• Τούντα-Φεργάδη, Αρετή, Θέματα ελληνικής διπλωματικής ιστορίας, 1912-1940, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2005. 

• Χατζηβασιλείου, Ευάνθης, Στα σύνορα των κόσμων. Η Ελλάδα και ο Ψυχρός Πόλεμος, 1952-1967, Πατάκης, Αθήνα 2009.

• Dakin, Douglas, Η ενοποίηση της Ελλάδας, 1770-1923, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα ⁵2005. 

• Llewellyn Smith, Michael, Το όραμα της Ιωνίας. Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία, 1919-1922, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2004.

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS (ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ)

https://eclass.uop.gr/courses/1265/